İstanbul’da Konut Talebini Etkileyen Faktörler Araştırması

İstanbul’da Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği’nin (KONUTDER) düzenlediği “Konut Talebini Belirleyen Mikro Faktörler-İstanbul Örneği” araştırmasının sonuçları, İstanbul’da KONUTDER Başkanı Ramadan Kumova’nın liderliğinde, araştırmayı yapan İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden Prof. Dr. Ali Murat Vural ve İktisat Fakültesi’nden Prof. Dr. Murat Şeker’in de katılımıyla basın toplantısında açıklandı.

KONUTDER’in İstanbul’a özel olarak gerçekleştirdiği araştırmaya göre, 18-50 yaş arasında ve geliri 30 bin liranın üzerinde olan kişilerle yapılan ankette, 5 yıl içinde ev almayı planlayanların oranı %29,1 iken, 5 yıl ve daha uzun sürede ev almayı düşünenlerin oranı %55,8 olarak belirlendi.

Araştırmaya göre gençler, konutu bir güvence olarak görmekte olup, 18-29 yaş arasındaki kişilerin %65,7’si 5 yıl içinde konut almayı planladıklarını belirtti. Araştırma sonuçlarına göre, ilerleyen yaşlarla birlikte konut alma isteğinin azaldığı gözlemlendi.

Gençler arasında konut sahibi olma hedefi gittikçe önem kazanmaktadır. Geçmiş araştırmalarda ‘Kendi evini alma isteği’ gençler arasında 5. sırada bulunurken, son ankette bu oran 2. sıraya yükseldi. Gençlerin uzun vadeli yatırım ve güvence arayışı, konut sahibi olmayı önceliklendirmelerine sebep olmaktadır.

Araştırmaya katılanlardan ev alma planı olmayanların %61,6’sı yüksek ev fiyatlarını, %49,1’i yüksek kredi faizlerini ve %36,2’si gelir yetersizliğini gerekçe olarak göstermiştir.

Ankete katılan İstanbul sakinlerinin %81,1’i konut yatırımının mantıklı olduğunu düşünürken, %87’si çocuğuna veya gelecekte olabilecek çocuğuna bir ev bırakmayı öncelik olarak belirledi.

Uygun Ödeme Koşullarında Ev Alma Planı

Ankette, gelirlerin artmasıyla birlikte İstanbul’da ikinci veya yeni bir konut almayı düşünenlerin %71,2’si, almamayı tercih edenlerin %22,5’i ve kararsızların %6,4’ü olduğu görüldü. Tasarruf ederek ev sahibi olmayı planlayanların oranı %59 iken, uygun ödeme koşullarıyla ev almayı düşünenlerin harcamalardan vazgeçerek ev alma oranı %72,1 oldu.

Ankette, “Gelirinizin yarısıyla kredi ödeyip ev sahibi olmak mı, üçte biriyle kiracı olmak mı” sorusuna, katılımcıların %70,8’i “kredi ile ev sahibi olmayı” tercih ettiğini belirtirken, %18,8’i kiracı olmayı seçtiğini açıkladı.

Ankete katılanlardan gelecekte barınma sorunu endişesi içinde olanların oranı %46,8, bu konuda endişesi olmayanların oranı %31,5 ve kararsız kalanların oranı ise %21,6 olarak tespit edildi.

“Konut almak için arabanızı satar mısınız?” sorusuna katılımcıların %66,7’si “evet”, %33,3’ü “hayır” cevabını verdi.

Ev Sahipliği Önemi

Araştırmaya katılanların %36,1’i ev sahibi olmanın çok önemli olduğunu belirtirken, %1’i ise bu durumun hiç önemli olmadığını ifade etti. Ev sahibi olmanın toplumda ne kadar önemli olduğunu yansıtmak için yapılan değerlendirmede, beklentinin 8,18 olarak ölçüldüğü görüldü.

KONUTDER Başkanı Kumova, araştırma sonuçlarına ilişkin yaptığı açıklamada, pandemi sonrasında uygun ödeme koşulları olanların tasarruf etmeye ve harcamalarını kısmaya hazır olduğunu vurgularken, ev sahibi olmanın insanlara güvende hissettirdiğini ve en değerli yatırım aracının konut olduğunu belirtti.

Kumova, konuşmasını şu şekilde sürdürdü: “Tüm gelir gruplarını ele aldığımızda, 2024’te %56,1’e gerileyen konut sahiplik oranının en düşük seviyede olduğunu görüyoruz. Bu durum özellikle dar gelir gruplarında daha belirgin bir şekilde hissedilmekte olup, son 17 yılda dar gelirli vatandaşların ev sahibi olma oranı %61’den %45’e gerilemiştir. Bu durum ekonomik, sosyolojik ve psikolojik olarak toplumu etkilemektedir.”

TOKİ ve Özel Sektör İşbirliği

Kumova, kamu-özel sektör işbirliğinin sosyal konut ve erişilebilir konut üretiminin artırılması için en ideal yol olduğunu belirtirken, dar gelirli kesim için konut üretiminin TOKİ’ye devredilmesinin sürdürülebilir bir çözüm olmadığını vurguladı. Orta ve üst gelir grubunda Emlak Konut GYO ve özel sektör arasında kurulan başarılı modellerin, sosyal ve erişilebilir konutlar için TOKİ ve özel sektör arasında da hayata geçirilmesi gerektiğini savundu.