Avrupa Birliği (AB) Adalet Divanı, Yunanistan’dan sınır dışı edilen bir Suriyeli mültecinin AB’nin sınır koruma ajansı Frontex’e karşı açtığı davada ret kararı verdi.
AB’nin en üst mahkemesi Adalet Divanı’ndan yapılan yazılı açıklamaya göre, 2016’da ailesiyle geldiği Yunanistan’ın Leros adasında uluslararası koruma talebinde bulunmak isteyen Suriyeli bir mülteci, Frontex ile Yunanistan’ın ortak operasyonunda Türkiye’ye geri gönderildi.
Aile, Irak’a yerleştikten sonra AB Genel Mahkemesi’nde Frontex’e tazminat davası açtı. Geri gönderme operasyonu öncesinde, sırasında ve sonrasında Frontex’in iddia edilen yasa dışı davranışı nedeniyle açtığı maddi zarar için 96 bin ve manevi zarar için 40 bin avro civarında miktar talep etti.
Davayı haksız bulan AB Adalet Divanı’nın gerekçeli kararında şu ifadeler yer aldı:
“Frontex’in iddia edilen davranışı, maruz kaldığı iddia edilen zarara, yani Türkiye ve Irak’taki Suriyeli mültecilerin maruz kaldıkları harcamalara veya diğerlerinin yanı sıra Türkiye’ye dönüş uçuşuyla bağlantılı acı duygulara doğrudan neden olmuş olamaz. Geri dönüş operasyonlarına ilişkin olarak Frontex’in görevi yalnızca üye ülkelere teknik ve operasyonel destek sağlamaktır.”
Frontex’in karıştığı geri itme skandalları ve yöneltilen soruşturmalar
Yunanistan sahil güvenliği ve Frontex’in dahil olduğu geri itme olaylarına ilişkin haberler, 2020’den itibaren uluslararası basında yer aldı. Bu haberlere göre, Yunan sahil güvenlik botları, Türkiye’den Yunanistan’a geçmek isteyen göçmenlerin botlarını engelleyip, zarar verip, hatta batırırken Frontex olanlara göz yumuyordu.
Bunlar üzerine Brüksel’de eleştirilere, izahat talebi ve soruşturmalara hedef olan Frontex ve yönetiminin, temel hak ihlallerini önlemediği sonucuna varılsa da iddiaların arkası kesilmedi. Bu haberler, tanık ifadeleri, video kayıtları, uydu görüntüleri gibi çok sayıda kanıtla desteklendi. Frontex’in veri tabanında yüzlerce düzensiz göçmenin Ege’de geri itilmesine yönelik kayıtların yer aldığı belirtildi.
Avrupa basınına sızan rapora göre, Frontex’in üst düzey yetkilileri, muhtemel insan hakları ihlalleri vakalarını, kurumun temel haklardan sorumlu görevlilerinden sakladı. Bunlar üzerine Frontex’in son direktörü Fabrice Leggeri, 29 Nisan’da görevinden istifa etti.
Hans Leijtens, Aija Kalnaja’nın geçici direktörlüğünün ardından Leggeri’nin yerine 20 Aralık 2022’de atandı.
Geri itmelerle ilgili Yunanistan ve Frontex’e tepki gösterenler arasında Türkiye de bulunuyordu. Türk yetkililer, sık sık geri itmelerin insanlık dışı olduğunu vurguladı.
